Kloostervelden schoolvoorbeeld participatie en inclusie

“Inclusie, dat gaat over hoe we ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen in een maatschappij. Zonder drempels.” Zo legt clustermanager Jean Paul Köster het uit. In de wijk Kloostervelden wordt er alles aan gedaan om die drempels letterlijk en figuurlijk weg te halen. Om ervoor te zorgen dat iedereen, cliënten en andere wijkbewoners, participeren in een gemeenschap waarin iedereen even waardevol is. Volgens Jean Paul vormen epilepsie en een verstandelijke beperking de drempel voor de cliënten van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg. “Die drempels wilden we wegnemen door het voormalige instellingsterrein om te bouwen naar een ‘gewone wijk’. We noemden dat ‘omgekeerde integratie’. Nog voordat de eerste fase van de nieuwe wijk werd opgeleverd, hebben we toen werkzame medewerkers geschoold en getraind om hun blik meer naar buiten te richten. Verder introduceerden we een wijkcoach als ‘bruggenbouwer’ in de wijk.” Ook nu de nieuwe ‘gewone wijk’ zijn beslag heeft gekregen, blijft het Centrum voor Epilepsiewoonzorg investeren in inclusie. Zo is in 2021 bijvoorbeeld een afvaardiging van het centrum in de wijkraad gekomen en zijn er ‘burendagen’ georganiseerd. Hoogtepunten Ontmoetingsmomenten tussen cliënten en andere wijkbewoners ondersteunen participatie en inclusie. Zulke momenten bestaan soms vanzelf, maar je moet ze ook creëren en er aan werken, volgens Jean-Paul. “Corona heeft plannen en ideeën wel gedwarsboomd. Evenementen zoals ‘Goetoeve’ (een kleinschalig muziekfestijn) en ‘Kerstival’ (een bijzondere kerstviering) konden geen doorgang vinden. Zo maakte corona het leven van onze cliënten schraler.”

Toch zijn er nog initiatieven genomen. In juli was er ‘Creatief Verbinden’, een wandelroute langs enkele creatieve buren die hun hobby deelden. En in moes- en kruidentuin vonden als vanzelf ‘vruchtbare’ ontmoetingen plaats. “Juist de gewone dagelijkse eenvoudige contacten zijn hoogtepunten. Daar krijgt ‘omgekeerde integratie’ gestalte. Bijvoorbeeld een spontaan praatje op het terras van De Broeders. We proberen zullen momenten te bevorderen door kleine impulsen. Zoals het organiseren van een spellenmiddag voor kinderen in de wijk. Zo’n activiteit kan voor onze cliënten een contactmoment opleveren en eraan bijdragen dat ze meedoen in de maatschappij”, aldus Jean Paul. ‘Stijlprijs’ voor een thuis voor iedereen De wijk Kloostervelden kwam ook buiten Kempenhaeghe breed in beeld. In december werd bekend dat de wijk de prestigieuze Stijlprijs 2021 van de provincie Noord-Brabant in de wacht had gesleept. De Stijlprijs 2021 had als thema: ’Een thuis voor iedereen’. Dat thema is Kloostervelden op het lijf geschreven, als open, inclusieve wijk, waar het proces van omgekeerde integratie optimaal is vormgegeven. Kers op de taart “Voor ons is het winnen van die prijs de kers op de taart”, vertelt Jean Paul. Een jury concludeerde dat in Kloostervelden doorzettingsvermogen, de kracht van samenwerken, innovatie, lef, passie en ontwerpkracht optimaal samenkomen. Juryvoorzitter en gedeputeerde Ruimte en Wonen Erik Ronnes zei hierover: “Een project met oog voor zowel de grote ruimtelijke samenhang als voor het kleinste detail. Waar gedreven mensen elkaar jarenlang hebben vastgehouden om het samen voor elkaar te krijgen. Waar vanuit waarden van het verleden een nieuwe woongemeenschap is ontstaan, een écht thuis voor iedereen.” Voor ons allemaal Hilke Huysinga, projectleider en ambassadeur van het project Kloostervelden, is heel blij met deze erkenning: "Er zijn zoveel dingen te zeggen. Maar het belangrijkste is dat we aan de hele achterban, dus van cliënten tot familie tot ouders, van mensen in Sterksel tot de gemeente Heeze-Leende en alle betrokken aannemers kunnen zeggen 'we hebben het allemaal samen gedaan; deze prijs is voor alle betrokkenen."

Slim zijn met soep Deelnemer Mia van Sinten werkt in de keuken en in de horeca-dienstverlening. Regelmatig helpt ze mee in de keuken bij het maken van worsten- of saucijzenbroodjes. Maar ze vindt het echt leuk in de dienstverlening. “Ik mag theedoeken opvouwen en het bestek in warm water afwassen zodat het niet meer vies is en weer blinkt. “Ze vindt het ook heel fijn om soep op te scheppen. “Ik kan dat zonder knoeien. Ik pak twee bekers en doe die in elkaar, want sommige mensen willen de soep meenemen. Door die twee bekers branden ze zich niet. Kijk, je moet gewoon slim zijn.”

Kooksterren en De Broeders:

‘A match made in heaven’

Bewoners participeren in de wijk. Een paar keer per week is dagbestedingsgroep De Kooksterren druk bezig in de keuken van brasserie en lunchrestaurant De Broeders. In 2021 is de samenwerking geïntensiveerd en zijn De Kooksterren de vaste crew van De Broeders structureel gaan ondersteunen. Assistent-horecamanager Tim Bakx is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van De Broeders. “De Kooksterren maken taarten en lekkernijen op bestelling en helpen ons in het lunchrestaurant met het maken van broodjes, het opscheppen van de soep en het bakken van snacks. Ze poetsen de tafels, maken het bestek schoon en werken in de spoelkeuken. Ieder op zijn eigen niveau en onder de prima begeleiding van Carlijn Ceelen en Jeroen Peersman.” Bijdrage Tim beschouwt De Kooksterren als een fijne aanvulling op het vaste personeel. “Er is echt sprake van progressie. Het is mooi om te zien dat de cliënten groeien in hun rol en dat ze het serieus nemen. En het is geweldig dat ieder op zijn eigen niveau een bijdrage kan leveren.” Versterken Activiteitenbegeleider Carlijn vindt dat De Kooksterren en de staf van De Broeders elkaar versterken. “Wat begon als een kookclubje dat lekkere baksels maakte, is dagbesteding op een hoger niveau geworden. In de coronaperiode moesten we een stapje terugdoen. Dat gaf ons de mogelijkheid om het concept eens kritisch te bekijken en verder uit te breiden.” Naast het keukengedeelte is in oktober ook horeca-dienstverlening van start gegaan. Dat bestaat uit deelnemers die gasten verwelkomen in het lunchrestaurant, bloemetjes op tafel zetten, servetten vouwen en de vaste staf helpen. Zorgdoelen De bestellijst is aangevuld met gezondere keuzes. Uiteraard zijn populaire items als de worstenbroodjes, monchoutaart en appeltaart gebleven. “We hebben gekeken naar recepten die niet alleen leuk zijn voor de deelnemers om te maken, maar waarmee je ook aan zorgdoelen werkt. Denk hierbij aan het werken aan doelen rondom samenwerken, grof- en fijnmotorische vaardigheden, rekenvaardigheden en executieve vaardigheden (plannen, organiseren enz.)”, vertelt

Carlijn. “Ook zijn we gaan flyeren in de wijk en proberen we de taartdozen te versieren en te personaliseren. Dan zie je waar de producten vandaan komen.” Zingeving Volgens Carlijn is de samenwerking in het afgelopen jaar enorm gegroeid. “De Kooksterren overleggen dagelijks met De Broeders. Daarbij bekijken we de mogelijkheden en stemmen we goed af wie wat doet. Zo proberen we De Broeders werk uit handen te nemen en bieden we tegelijkertijd een goede dagbesteding. Deelnemers gaan naar huis met een gevoel van trots en zingeving.”

Bananenbroodjes Deelnemer Patrick Hordijk vindt de samenwerking met andere deelnemers het allerleukste van de Kooksterren. Hij houdt zich vooral bezig met het maken van de bestellingen. Vandaag zijn dat bananenbroodjes. “Dat is leuk, want die heb ik nog nooit gemaakt. Maar met het recept en extra begeleiding van Carlijn gaat dat lukken. We leren steeds meer. Er gaat eigenlijk nooit iets fout.” En komt hij wel eens in de verleiding om zelf op te eten wat hij maakt? “Nee, dat is echt voor de klant. Als het er lekker uitziet denk ik wel eens … zou ik? … maar dat doe ik dan toch maar niet.”

Ervaringsdeskundigheid benutten

Kunstenares Mirthe Carprieaux en Roland Lahaye, blogger en lid van de cliëntenraad, zijn cliënten in het Centrum voor Epilepsiewoonzorg. Samen met wijkcoach en begeleider Simone Kuilder vormen zij het kernteam ervaringsdeskundigheid. Het drietal komt sinds 2021 wekelijks samen op dinsdagochtend in het kantoor van Simone. Simone vertelt: “Ervaringsdeskundigheid is een kennisbron die nog lang niet voldoende wordt benut. Als medewerkers brengen we kennis in die is gebaseerd op de theorie. Ervaringskennis biedt een heel ander perspectief en kan daardoor heel goed aansluiten op wat cliënten nodig hebben. Inzetten van het perspectief van cliënten past in de visie van Kempenhaeghe over inclusief leven en diversiteit.” Groen licht Een ervaringsdeskundige is iemand die door eigen ervaring deskundig is geworden op een bepaald terrein. Een ervaringsdeskundige beschikt over kennis omdat hij of zij iets zelf heeft meegemaakt. Simone schreef een voorstel om ervaringsdeskundigheid in huis op de kaart te zetten en kreeg groen licht om ermee aan de slag te gaan. Ze benaderde Mirthe en Roland. Samen voerden ze al veel gesprekken over de invulling van deze vorm van expertise. Ook ontwikkelden ze een kernvisie. Kernvisie Mirthe woont sinds juni 2020 in een appartement aan het Hofpad. “Eindelijk woon ik zonder stress en zonder mensen om me heen die zich ongevraagd met mij bemoeien. Er is nu hulp nabij als die nodig is. En ik ontmoet mensen die liefdevol met mij omgaan.” Mirthe vertelt dat ze bij het formuleren van de kernvisie vooral hebben gekeken naar welke kennis er bij Roland en haarzelf, maar ook bij andere cliënten, aanwezig is. “Het is de bedoeling dat cliënten en mensen van buiten bij ons informatie kunnen opvragen. Bijvoorbeeld over hoe het is om hier te wonen. Of we vertellen tijdens scholing van nieuwe medewerkers hoe het is om epilepsie te hebben.” Eigen regie Waarom is het belangrijk dat ervaringsdeskundigen hun kennis delen? Mirthe: “Ik weet hoe het voelt om afgewezen te worden. Als er mensen zijn die zeggen: ‘Nee, dat kun jij niet’. Natuurlijk kan ik niet alles, maar soms wordt er te snel voor mij bepaald wat ik wel of niet zou kunnen. Als ervaringsdeskundige kun je mensen helpen mondiger te worden en eigen regie te pakken. Zo dient mijn eigen epilepsie een doel en kan ik er een positieve draai aan geven.” Bank Simone: “Veertig procent van de managers in ons centrum had nog nooit samengewerkt met ervaringsdeskundigen. Het is van groot belang dat ervaringsdeskundigen worden betrokken bij scholing van medewerkers, bij innovatie en bij het zoeken naar antwoorden op vragen die leven. Daarom gaan we bouwen aan een groep ervaringsdeskundigen, die - net als Roland - ook als gastspreker buiten Kempenhaeghe kunnen worden ingezet.” In 2022 zal het expertteam ervaringsdeskundigheid werken onder een eigen naam: BuroMEGA (Mijn Ervaring Geeft Antwoord).

Ook in Someren integratie op zijn best

“Ondanks corona zijn we er in 2021 in geslaagd te integreren in onze nieuwe omgeving aan de Dr. Eijnattenlaan. Ook met de cliënten en medewerkers van zorginstelling ORO zijn fijne contacten tot stand gekomen.” Clustermanager Sharon Looijen kijkt tevreden terug op de eerste ervaringen van medewerkers en cliënten in de nieuwe woonlocatie aan de Dr. Eijnattenlaan in Someren-Noord. In juni 2021 betrokken de eerste cliënten na een spannende tijd vol voorbereidingen hun gloednieuwe appartement. De appartementen zijn onderdeel van het ‘Paulusproject’, een gezamenlijk project van de gemeente Someren, woningbedrijf woCOM, zorginstelling ORO en Kempenhaeghe. Op de locatie van de voormalige Paulusschool- en Pauluskerk in Someren-Noord zijn twee woonzorgvoorzieningen gerealiseerd voor cliënten van ORO en van Kempenhaeghe. Initiatieven De meeste ‘Eijnatten-bewoners van Kempenhaeghe’ woonden eerder ook al in Someren; destijds aan De Amer en De Dommel. Zij waren dus al bekend in en met het dorp. “Maar voor iedereen is de wijk nu nieuw. Daarom hebben we ons best gedaan om de buurt en de buren te leren kennen”, vertelt Sharon. Eind mei bezorgden cliënten

bij de nieuwe buren alvast een mooi eigengemaakt kaartje om hen te laten weten dat ze zin hadden in de verhuizing en uitkeken naar de kennismaking. Hierop kwamen meteen al warme reacties terug en er ontstonden leuke gesprekken. Een goede start Vanwege corona heeft een grootscheepse opening nog niet kunnen plaatsvinden. De eerste ‘officiële handeling’ was het openingsmoment voor de Kempenhaeghe-bewoners en medewerkers. Sharon, Marlène Chatrou van de raad van bestuur en CEW-directeur Antwan van Ooijen wensten op 25 juni 2021 iedereen een goede start op hun nieuwe woon- en werkplek. In september volgde een burendag waarbij cliënten trots hun appartementen lieten zien. Op de koffie met een smile Sharon: “Ook zijn er contacten ontstaan tussen onze cliënten en medewerkers en die van de ORO. We maken samen gebruik van faciliteiten en zien elkaar ook ‘gewoon’ voor een gezamenlijk kopje koffie. Onze cliënten zijn gelukkig op hun nieuwe stek. Die smile op hun gezicht, daar wordt je toch blij van?”, besluit Sharon.

Vrijwilligers: goud waard voor participatie cliënten

Vrijwilligers zijn de smeerolie binnen het Centrum voor Epilepsiewoonzorg. Ze zorgen ervoor dat cliënten van A naar B komen, gaan met hen boodschappen doen en helpen bij activiteiten en uitstapjes. Vrijwilligerscoördinator Corine Boumans is trots op de inzet van alle betrokken vrijwilligers en ziet dagelijks hoe waardevol zij zijn voor het welzijn van cliënten.

“Vanwege corona zijn in 2020 veel activiteiten gestaakt. Onze vrijwilligers – zo’n 365 - konden daardoor niet aan de slag. Niet leuk voor henzelf, maar zeker ook niet voor ons en de cliënten”, vertelt Corine. “Gelukkig was in 2021 weer meer mogelijk. Niettemin bleven er beperkingen.”

Verbondenheid Sommige vrijwilligers, die hun normale bijdrage niet konden leveren, zochten een andere activiteit. Zo ging een bestuurder van een accuwagen gras maaien in plaats van cliënten vervoeren. En de vrijwillige fietsenmaker van het Arbeid- ontwikkel- en trainingscentrum in Heeze ging in plaats van met leerlingen werken, fietsen opknappen voor de Stichting Leergeld. Scholing vond digitaal plaats en via nieuwsbrieven bleven vrijwilligers op de hoogte van ontwikkelingen en maatregelen. Daarnaast onderhielden Corine en de contactpersonen op de woonafdelingen regelmatig telefonisch contact met vrijwilligers met het doel verbinding te behouden. “Dat waardeerden mensen” aldus Corine.

Taart voor de deur Per saldo bleef het aantal vrijwilligers in 2021 gelijk. Een aantal vrijwilligers stopte hun bijdrage gezien hun leeftijd, maar er was ook aanwas van ‘nieuwe oud-medewerkers’ en van wijkbewoners uit Kloostervelden. “Sommige vrijwilligers voelde zich zo verbonden met hun werk dat ze belden met cliënten, kaartjes stuurden of taart voor de deur zetten. Onze vrijwilligers, die zijn goud waard”, zo besluit Corine.

Henk Baars hopt de Hopper

Henk Baars is 82. Hij hoopt nog heel lang als vrijwilliger bij Kempenhaeghe te kunnen werken. Twee dagdelen per week haalt en brengt hij cliënten met de Hopper – een accuwagentje - van en naar afspraken in Kloostervelden. Henk is altijd actief geweest en doet ook al jaren vrijwilligerswerk bij verzorgingstehuis Nicasius in Heeze. Toen Henk en zijn vrouw hun grote huis verruilden voor een appartement had hij tijd over. “In 2019 zag ik dat er een vrijwilliger werd gevraagd voor de Hopper en dat leek me wel wat”, vertelt hij. “Het is fijn werk. Soms zwaar, want de automatische klep waarmee de bewoners met hun rolstoelen in de Hopper kunnen, doet het niet altijd. Dan moeten we een handje helpen. Geeft niks, daar blijven we lenig van.” Zijn vrijwilligerswerk geeft Henk het gevoel dat hij ‘erbij hoort’ en dat vindt hij fijn. “Veel cliënten ken ik ondertussen. Ik ga ook wekelijks een kopje koffie drinken bij vrijwilligerscoördinator Corine Boumans. Maar het mooiste is dat ik lekker bezig blijf en onder de mensen ben. Dat willen we toch allemaal!”.