Samen breed innoveren

Clustermanagers Jelle van der Haring en Gerard van Cranenbroek zijn binnen de epilepsiewoonzorg dedicated verbonden aan het thema ‘innovatie’. Belangrijk, want innovatie kan niet alleen de zorg verbeteren maar wellicht ook een belangrijke bijdrage leveren aan het tekort aan handen in de zorg en helpen in lastenverlichting van de zorgprofessional.

Wie aan innovatie denkt, denkt veelal automatisch aan nieuwe, veelal technische producten. “Maar innovatie zit niet alleen in techniek”, zegt Jelle. Gerard: “Het kan ook in het anders organiseren van werkprocessen zitten. Of in een combinatie van beide, zoals bij een nieuwe opleiding. Of in het op een andere manier met elkaar samenwerken. Innovatie is veel breder. Het gaat om iets op een andere manier doen.”

Sociale innovatie

“Vorig jaar zijn Jelle en ik bijvoorbeeld aandachtig gaan kijken naar ons netwerk en dat verder gaan uitbouwen.” “Met welke collega-organisaties, opleidingen, bedrijven en leveranciers kunnen we bijvoorbeeld zorgvernieuwend bezig zijn”, vult Jelle aan. Gerard: “We zijn zo werkveldpartner geworden van Fontys Hogescholen. Met vijf andere organisaties zitten we in een klankbordgroep en geven we input hoe de opleidingen beter aan kunnen sluiten op het werkveld. Ook dat is innovatie.”

Zelfroosteren/teamroosteren

Gerard: “Of neem de pilots teamroosteren waarmee we in 2022 zijn gestart. Hierin bekijken we of het inzetten van een app zelfroosteren voor teams mogelijk maakt. De gedachte is dat als je zelf kunt bepalen wanneer je werkt, je gemotiveerder bent en beter in je vel zit. Dat zou bijdragen aan meer motivatie van medewerkers en de balans werk-privé voor hen verbeteren in een goede teamharmonie. Tegelijk helpt het ook de organisatie om uren die roosteraars nu kwijt zijn terug te winnen voor de zorg en de arbeidstijdenwet te respecteren. In 2023 evalueren we of zo’n innovatie Kempenhaeghe-breed bijdraagt aan meer werkgeluk.”

Innoveren lukt niet altijd

Soms blijft een goed idee een goed idee. In 2022 werd een automatisch droogapparaat onderzocht. Hiermee zou een bewoner uit bad sneller, warmer en met meer privacy afgedroogd kunnen worden. “Maar uit de proef die we ermee deden, bleek dat de energiekosten de pan uitrezen”, vertelt Jelle. “En dat was nog voor de energiecrisis. Het apparaat is daarop maar snel teruggestuurd naar de leverancier. Innovaties zijn leuk en vaak zinvol maar ze moeten natuurlijk ook betaalbaar blijven.”

Enkele innovaties waaraan in 2022 werd gewerkt:

Uitbreiden project beeldbellen – contact op afstand – voor laag-niveau doelgroepen. Geleerd werd dat inzet van een tablet arbeidsintensiever is dan met de inzet van een breedbeeld tv.

Föhn-onderzoek. Hierboven beschreven alternatieve afdroogmethode. Geleerd werd dat de energiekosten hoog waren en de inzet daarmee niet betaalbaar was.

Digivaardig in de zorg. Een bestaand landelijk initiatief werd in Kempenhaeghe omarmd. De inzet van digicoaches wordt in 2023 uitgerold. Digicoaches gaan collega’s helpen digitaalvaardiger te worden. Dat verbetert naar verwachting snel en efficiënt digitaal handelen waardoor zorgmedewerkers meer tijd overhouden voor de zorg, registraties beter op orde zijn of digitale innovaties beter kunnen landen.

Nachtdienst-ondersteuning in slaap, voeding en alertheid. Hiermee verbeteren we het werken in de nacht in brede zin. Collega’s kregen van diëtisten voedingsadvies, lichtbrillen die alertheid verhogen en in 2023 komen er energypods die powernaps mogelijk maken.

Op elke zorgwoningen kwamen aandachtsfunctionarissen Innovatie. Bevlogen professionals die kansen zien in innovatie en teams kunnen helpen om de implementaties van innovaties goed te borgen in het werkproces.

De nieuwe Fontysopleiding associate degree Zorg en Technologie werd met medewerking van Kempenhaeghe gelanceerd. Hiervoor werden in Kempenhaeghe 10 stageplaatsen gecreëerd. De eerste deelnemers van deze tweejarige opleiding – niet geheel toevallig Kempenhaeghe-medewerkers - zijn inmiddels gestart.

In december 2022 kondigde CZ Zorgkantoor in samenwerking met 6 zorgaanbieders in Zuidoost-Nederland een proef aan met sociale robotica. Dit werd in Kempenhaeghe snel omarmd en begin 2023 bij een eerste zorgteam geïntroduceerd. Naar verwachting volgt de uitrol naar een eerste cliënt medio 2023.

Kennislijn eigen regie

Initiatieven op het gebied van zelfbepaling

Iedereen vindt het belangrijk om eigen regie te hebben over zijn of haar leven. Dat geldt ook voor mensen met epilepsie. Binnen het Centrum voor Epilepsiewoonzorg doet Alexandra Haenen, gz-psycholoog en regiebehandelaar, onderzoek naar zelfbepaling van mensen met een licht verstandelijke beperking en epilepsie.

In het kader van haar onderzoek interviewde Alexandra cliënten van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg met actieve epilepsie en een lichte verstandelijke beperking. Het onderzoek is onderdeel van een promotiestudie in samenwerking met de academische werkplaats ‘Leven met een verstandelijke beperking’ van Tilburg University en sluit inhoudelijk aan bij de kennislijn eigen regie, waar Alexandra ook bij betrokken is. Alexandra heeft inmiddels een wetenschappelijk artikel geschreven ‘ Experiences of self-determination of people with mild intellectual disabilities and epilepsy’, waarin ze de bevindingen van haar onderzoek analyseert en dat wacht op publicatie. Maar daar blijft het niet bij.

Vervolg na 2022

“Dit onderzoek vond plaats in een kleine, specifieke groep”, vertelt Alexandra. “Daaruit komen opvallende zaken naar voren die we graag willen toetsen bij een grotere groep die ondersteuning krijgt van andere zorgorganisaties zodat we verder kijken dan de context van onze gespecialiseerde woonzorg. Bij de doelgroep in Kempenhaeghe zien we bijvoorbeeld nadrukkelijk de behoefte aan contacten met gelijkgezinden die ook epilepsie hebben. Is de ervaring van clienten met epilepsie en een licht verstandelijke beperking van andere zorgorganisaties hetzelfde? Speelt epilepsie bij hen ook zo’n bepalende rol in hun relaties en sociale behoeften?”

Verrassend anders

“We hopen met vervolgonderzoek breder zicht op te krijgen op zelfbepaling van mensen met een licht verstandelijke beperking en epilepsie; ook vanuit het perspectief van naasten en professionals. Je kunt denken dat mensen met ernstige epilepsie die veel speciale zorg nodig hebben weinig regie ervaren over hun leven. Maar als ze het gevoel hebben dat beslissingen samen worden genomen en ze de dingen kunnen doen die belangrijk voor hen zijn, zullen ze toch autonomie ervaren. De manier van hen goed meenemen in de besluitvorming, is heel belangrijk. We zien dat dit vooral bij risicoafweging soms lastig is, bijvoorbeeld als het gaat om het dragen van een epilepsiehelm. Uit het onderzoek blijkt dat bewoners dit ervaren als stigmatiserend en het daarom niet willen, terwijl we hier als professionals soms te makkelijk over denken en vooral de voordelen van een helm zien. Ook dat willen we breder onderzoeken. Uiteindelijk willen we de verworven inzichten vertalen in praktische handvatten, om de eigen regie van deze doelgroep beter te ondersteunen.”

Technologie met onderwijs

De inzet van technologie kan niet alleen het leven van de cliënt verrijken, maar ook het werk van medewerkers verlichten. In september 2022 begon de eerste CEW-verpleegkundige aan de tweejarige opleiding Associate degree Zorg en Technologie aan de Fontys Hogeschool in Eindhoven. Clustermanagers en aandachtsfunctionarissen innovatie Jelle van der Haring en Gerard van Cranenbroek gaan in op het belang hiervan.

De clustermanagers constateren dat het schuurt tussen zorg en technologie. “Mensen in de zorg kiezen niet voor technologie. Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt de inzet van technologie in de zorg echter noodzakelijk”, aldus Jelle. “In de toekomst zullen er steeds minder mensen beschikbaar zijn, terwijl de vraag naar zorg blijft groeien. Daarom moeten we op zoek naar alternatieven.”

Oplossingen

De opleiding Zorg en Technologie geeft studenten de basis om te kunnen bijdragen aan innovatie van zorgtechnologie. Studenten leren onderzoek te doen naar de best passende oplossing voor de problemen waar zij op de werkvloer tegenaan lopen. Daarbij wordt gekeken naar gebruiksvriendelijkheid, kosten en implementatie.

Een concreet voorbeeld is de smart epilepsiehelm. Mensen met epilepsie dragen vaak een helm in verband met valgevaar. Het onderzoek richt zich op het meten van de impact van de val door middel van sensoren in de helm. Gerard: “Als de impact van de val niet groot is, hoeft de cliënt niet naar het ziekenhuis om hersenletsel uit te sluiten. Dat is prettig voor de cliënt omdat het onnodige stress vermijdt, en geeft de medewerker extra tijd die hij aan andere dingen kan besteden.”

Brug slaan

Als werkveldpartner van Fontys Hogeschool is het Centrum voor Epilepsiewoonzorg nauw betrokken bij het scholingsplan. Jelle: “Wij leveren belangrijke input over het werkveld aan deze nieuwe opleiding. We onderstrepen het belang ervan en streven ernaar dat op termijn een medewerker uit ieder cluster deze opleiding heeft afgerond. Zo hopen we de brug te slaan tussen zorg en technologie.”

Onderzoek draagt bij aan verbetering osteoporose richtlijnen

In haar promotieonderzoek in Kempenhaeghe verricht Jessica Berkvens onderzoek naar de botdichtheid van cliënten die binnen het Centrum voor Epilepsiewoonzorg wonen. Met dit onderzoek, een vervolg op een eerder promotieonderzoek van Kim Beerhorst, hoopt Jessica bij te dragen aan osteoporose richtlijnen bij het gebruik van anti-epileptica.

Mensen die anti-epileptica gebruiken hebben een verhoogde kans op botontkalking of osteoporose. Daardoor is de kans op fracturen groot. Jessica, die vanaf 2012 als woonbegeleider op Kempenhaeghe werkte, is na haar studie verpleegkunde als lecturer practitioner actief binnen het CEW en geeft les aan de Fontys Hogeschool. “In mijn functie krijg ik de kans promotieonderzoek te doen en tegelijkertijd te kijken of we onze cliënten kunnen helpen”, zegt ze.

Gouden standaard

Uit het diagnostische onderzoek blijkt dat alle deelnemers - mensen met epilepsie en een verstandelijke beperking – een lage botmineraaldichtheid hebben. De gouden standaard voor diagnostiek is de DXA scan, die met behulp van röntgenstraling de botdichtheid meet. Omdat dit onderzoek vaak lastig is bij deze patiëntengroep, keek Jessica ook naar alternatieven als een hielecho of trabeculaire botscore. Hiervoor werd echter geen meerwaarde gevonden binnen deze specifieke groep.

Kwaliteit van leven

In 2022 publiceerde Jessica met haar mede-onderzoekers een vijfde wetenschappelijk artikel over het onderzoek. Alle cliënten die deelnamen aan het onderzoek, kregen eerder al de uitslag. Waar nodig, zijn individuele aanpassingen aan de behandeling doorgevoerd, bijvoorbeeld in de vorm van extra vitamine D of calcium. “Het onderzoek heeft geleid tot meer bewustzijn onder de zorgverleners, en een grotere aandacht voor fracturen. In plaats van de fractuur alleen maar te behandelen, kijken we nu ook naar andere risicofactoren en of bijvoorbeeld supplementen wenselijk zijn. Dat komt ten goede aan de kwaliteit van leven van onze bewoners”, besluit Jessica, die hoopt in 2023 te promoveren.