Persoonsgerichte zorg

Verbetering van sociale en technologische innovatie gaan hand-in-hand

Sociale robot Ivy, slim incontinentiemateriaal, Familienet, ‘Mijn eigen plan’ en de ‘Hume-sok’ zijn enkele van de technologische innovaties die in het Centrum voor Epilepsiewoonzorg (CEW) van Kempenhaeghe worden ingezet. De afgelopen jaren zijn er veel innovaties uitgeprobeerd, maar er zijn nog kansen voor verbetering. Gerard van Cranenbroek, clustermanager met innovatie als aandachtsgebied, zegt hierover: "We zijn goed in het omarmen van innovaties en het pionieren op een locatie, maar bij het opschalen naar andere locaties loopt het proces vaak spaak."

Visie als hulpmiddel voor keuzes en focus

Met een uitgebreide vertegenwoordiging van zorgprofessionals, managers, naasten en directie is in vier sessies onder leiding van Vilans gewerkt aan een ‘Visie op 1 pagina’ voor sociale en technologische innovatie van 2024 tot 2030. De visie bestaat uit de volgende kernelementen:

CEW is koploper in epilepsiewoonzorg en fungeert als vooruitstrevende proeftuin voor sociale en technologische innovatie.
Een goede basis van processen, voorzieningen en infrastructuur is nodig.
Sociale en technologische innovatie dragen bij aan gelukkige cliënten, naasten en medewerkers.
CEW staat midden in de maatschappij en is vooruitstrevend en vernieuwend in de wijze waarop wordt samengewerkt en samengeleefd.

Van visie naar praktijk

In 2025 brengen we de visie in praktijk. De focus ligt op opschalen. Gerard van Cranenbroek: "We beginnen bij sociale robotica. Met ondersteuning van Vilans schalen we dit op.

Hierbij kiezen we ervoor om niet op heel veel locaties met één robot te gaan werken, maar juist te concentreren. Meerdere robots op één locatie dus om een goed beeld te krijgen van wat dit bijdraagt aan de gelukkige cliënt en de gelukkige medewerker. Daarna schalen we ook de andere innovaties zoals ‘Mijn eigen plan’ op."

CEW midden in de maatschappij

Gerard van Cranenbroek: ”We zien dat technologische innovatie en sociale innovatie elkaar versterken. Om de techniek goed in te kunnen zetten, moet je de sociale omgeving meenemen. Heel specifiek doet Kempenhaeghe dit in het project Samenzorg. Dit project is in 2024 gestart. Studenten van Fontys en van Avans onderzoeken manieren om de verbinding tussen buurtbewoners in Kloostervelden en onze cliënten te versterken. Dit is nog pionieren maar het heeft ook al mooie eerste ideeën opgeleverd zoals een speurtocht met tuinkabouters die aangeven dat de tuineigenaar openstaat voor ondersteuning en een goed gesprek, een app voor samenwerking en een lichtjesroute in de wijk.

Passende zorg en dagbesteding

Om het personeelstekort in de vakantieperiode op de woongroepen aan te pakken, is in de zomer van 2024 de taskforce Zorgeloze Zomer gestart met een aantal vernieuwende initiatieven.

Een van deze initiatieven was een pilot waarin de samenwerking tussen dagbesteding en woonzorg werd geïntensiveerd. Dit zorgde niet alleen voor verlichting in de personele bezetting, maar bood vooral ook een meer geïntegreerd en afgestemd aanbod voor, evenals continuïteit in bekende gezichten.

In de praktijk betekende dit dat dagbestedingsmedewerkers op de woning ondersteuning bieden bij het starten van de dag, het maken van een ontbijt, of het geven van een snoezelbad. Om vervolgens te kijken hoe de dag verder in te vullen, aansluitend bij het ritme van de bewoners. Uitgangspunt blijft wel om na de start van de dag, activiteiten aan te bieden op de dagbestedingslocaties.

De pilot liep van juli tot en met september 2024 en had als doel te onderzoeken hoe wonen en dagbesteding nauwer kunnen samenwerken. Enerzijds om roosterknelpunten op te vangen, anderzijds om te verkennen of zorgvragen door deze samenwerking beter kunnen worden beantwoord.

Op alle locaties met ervaringsgerichte dagbesteding werkten collega’s van dagbesteding en wonen intensief samen. Eerder opgedane positieve ervaringen bij ’t Sandt, Appelvinkstraat en binnen het gedragscluster werden hierbij meegenomen.

Ervaringen en inzichten

Activiteitenbegeleiders en woonbegeleiders merken dat ze beter kunnen inspelen op individuele zorgvragen, mede dankzij de achterwacht vanuit de zorgwoning.
Het totaalbeeld van de cliënt wordt versterkt door gezamenlijke overdrachtsmomenten.
De samenwerking zorgt voor meer verbinding tussen collega’s en afdelingen.
Efficiëntie neemt toe: bij ad-hoc verzuim kan de zorg beter worden gewaarborgd, doordat activiteitenbegeleiders ondersteuning bieden.
Op enkele locaties waar gezamenlijk is opgestart, kan een piekdienst (korte, vroege dienst) vervallen of elders worden ingezet.

Verbeterpunten

Aandacht voor ontmoeting tussen bewoners van verschillende zorgwoningen.
De veranderbereidheid onder medewerkers is opvallend hoog, cruciaal daarbij is wel dat er voldoende gecommuniceerd wordt over het waarom, waarvoor en waarnaartoe.

De pilot heeft waardevolle inzichten opgeleverd en laat zien dat een intensievere samenwerking tussen dagbesteding en woonzorg bijdraagt aan zowel werkplezier als kwaliteit van zorg. In 2025 vervolgen we de pilot in woongroepen waar sprake is van intensieve samenwerking. Ook gaan we resultaten verankeren in de organisatie en in beleid.

Genieten van de zon op je gezicht

In stilte hoor je de vogels in de bomen. Voel je de wind en de warmte van de zon. Zie je hoe de regendruppels door de bladeren heen naar beneden komen. Ruik je de geur van versgemaaid gras. Miranda Dirks, activiteitenbegeleider op de Appelvinkstraat, startte in 2024 met stiltewandelingen met cliënten. Een groot succes, dat inmiddels ook door anderen is overgenomen.

Miranda werkt met bewoners die meervoudig complex gehandicapt zijn. “Deze groep vraagt veel zorg, en helaas is er maar weinig ‘kers op de taart’. Daarom zijn we altijd op zoek naar kleine dingen die bijdragen aan hun kwaliteit van leven.” Wandelen is fijn vanwege de omgevingsprikkels, maar met één begeleider op zes (rolstoel)cliënten zijn er altijd handen tekort. Toen Miranda werd uitgenodigd voor een stiltemoment in de kapel, kreeg ze daar een idee. “Het stiltemoment is een prachtig, meditatief moment waar je je accu kunt opladen. Je wordt je bewust van de geluiden om je heen en dat raakte me. Toen dacht ik, waarom doen we dit niet buiten, tijdens een wandeling met cliënten?”

Bewust stilstaan

Toen het idee was geboren ging Miranda in gesprek met geestelijk verzorgers Linda Evers en Renske van Lierop. Dat resulteerde in een eerste wandeling met drie cliënten. “Soms stonden we heel bewust stil om te kijken en te luisteren. Het was mooi om te zien waar de cliënten op reageerden. Ze vonden het prachtig.” Na de succesvolle eerste wandeling legde Miranda contact met wijkcoach Simone Kuilder. In het kader van sociale inclusie zette zij een oproepje in de app voor buurtbewoners om te inventariseren of er mensen waren die de stiltewandelingen wilden begeleiden.

Prikkelverwerking

“We hebben het bewust vrijblijvend gemaakt”, vertelt Miranda. “We wandelen niet op vaste momenten, maar proberen een tot twee keer per maand, op wisselende tijdstippen, een stiltewandeling te organiseren. Iedereen is vrij om een keer mee te gaan. Collega Nicole Davits en ik coachen de buurtbewoners en nemen iedereen mee in het tempo en de prikkelverwerking van onze bewoners. En iedereen is er enthousiast over. Dat zien we bijvoorbeeld doordat de buurtbewoners terugkomen voor nieuwe wandelingen.”

Win-win

Wat is de winst? Daarover is Miranda duidelijk. “De stiltewandeling is betekenisvol voor onze cliënten én voor de buurtbewoners die meer zijn dan alleen een paar handjes. Onze bewoners genieten met volle teugen van de extra - stille - buitenmomenten. Door ze de tijd te geven zie je dat ze, ondanks hun grote mate van afhankelijkheid, de omgeving voor honderd procent kunnen ervaren; ze zijn onderdeel van de maatschappij. De buurtbewoners zien dat onze bewoners een mooie doelgroep vormen die op een subtiele manier mooie verhalen vertellen: door te lachen of door hun ogen te sluiten. Dankzij de stiltewandelingen wordt deze groep cliënten bovendien zichtbaarder in de wijk.”

Miranda’s initiatief is goed ontvangen binnen én buiten Kempenhaeghe. Tijdens een recent symposium Ervaringsleren, voor mensen die direct of indirect met epilepsie te maken hebben, namen maar liefst twintig deelnemers met evenveel cliënten deel aan een stiltewandeling. “De kracht zit hem in de eenvoud”, besluit Miranda. “De vrijblijvendheid en het niet-verplichtende karakter van het concept maakt het tot een succes.”

Uitgebreide reportage expertise epilepsiewoonzorg in vakblad Klik

In decemer besteedde Klik, een vakblad voor medewerkers in de verstandelijk gehandicaptenzorg uitgebreid aandacht aan het onderwerp ‘Epilepsie en verstandelijke handicap’. Dit naar aanleiding van het symposium ‘Leven met epilepsie en een verstandelijke beperking’ dat in juni 2024 door professionals van ons Centrum voor Epilepsiewoonzorg is georganiseerd in de wijk Kloostervelden in Sterksel. In het artikel in Klik zijn drie onderwerpen belicht.

Lees meer >

Meer eigen regie dankzij ‘Mijn Eigen Plan’

Eigen regie draagt bij aan de kwaliteit van leven van bewoners. Op de Dr. Eijnattenlaan in Someren werken bewoners en medewerkers met ‘Mijn Eigen Plan’. Het is een methodiek die met behulp van een online portaal, digitale informatieborden en een app de zelfredzaamheid en eigen regie van bewoners stimuleert. Een van de bewoners zegt erover: “Ik gebruik het informatiebord om te kijken wie er werken. Zo krijg ik meer rust in mijn hoofd en meer overzicht.”

Mijn Eigen Plan is bedoeld voor bewoners die kunnen lezen of pictogrammen en foto’s kunnen begrijpen. Binnen de woonlocatie Dr. Eijnattenlaan worden een digitaal bord en een app ingezet. Het grote digitale bord, een interactief scherm met verschillende tabbladen, is het centrale punt waar informatie wordt gedeeld. Er staat bijvoorbeeld wie er die dag dienst heeft, wie mee-eten en wat er op het menu staat. Maar bewoners kunnen zich er ook inschrijven voor activiteiten, of de onderwerpenlijst van de maandelijkse bewonersvergaderingen inzien. Begeleiders en bewoners kunnen zelf eenvoudig informatie opzoeken en plaatsen. Zo is er meer input bij de weekgesprekken tussen begeleiders en bewoners en ontstaat een beter overzicht van wat speelt.

Activiteitenplan

Iedere client heeft een eigen tabblad op het informatiebord, met een eigen weekplanning en een activiteitenplan. Daarop staan zijn of haar dagelijkse taken en een stappenplan met een korte beschrijving hoe die taken uit te voeren. Deze informatie staat ook op een app, die bewoners op hun telefoon kunnen gebruiken. Het activiteitenplan ondersteunt de bewoners bij hun dagelijkse activiteiten. Ze hebben minder hulp nodig van hun begeleider en dat levert extra tijd op om bijvoorbeeld samen een wandeling te maken of een boodschap te doen.

Werklijst

De plannen van de individuele bewoners komen samen in een werklijst voor elk team van begeleiders. Een begeleider kan in de app zien waar hij op welk moment moet zijn en welke begeleiding hij moet geven. Dit levert veel rust op, omdat er efficiënter gewerkt kan worden. In plaats van in meerdere plannen te kijken, hoeft de begeleider alleen nog maar de werklijst te volgen.

Succes

Naar aanleiding van de ervaringen in het eerste jaar kan worden gesteld dat de innovatie een succes is. “Het opzetten van Mijn Eigen Plan, dat voor iedere cliënt weer anders is, is een tijdrovende klus. Het resultaat is echter geweldig; bewoners worden echt zelfredzamer. Tegelijkertijd ervaren begeleiders meer rust en overzicht tijdens hun dienst, terwijl de werkdruk minder wordt”, aldus agogisch begeleider en mede-initiatiefnemer voor de invoering van Mijn Eigen Plan Rob Hanssen. Hij besluit: “Inmiddels zijn begeleiders van meer van onze woon- en dagbestedingslocaties komen kijken hoe we het hier doen. Ik hoop dat ook zij ermee gaan werken.”