Blijvende ruimte voor innovatie binnen Centrum voor Epilepsiewoonzorg

Een jaar vol mooie resultaten maar ook vol uitdagingen. Zo beschrijft directeur Antwan van Ooijen van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg het jaar 2023. “De kroon op ons werk was de afronding van de wijk Kloostervelden, waar cliënten inclusief wonen tussen andere wijkbewoner zonder beperkingen. En we behaalden een prachtig resultaat met de Qualicor-audit. Daarnaast balanceerden we tussen het verlenen van goede zorg en het moeten afschalen vanwege arbeidskrapte. Tussen financieel gezond blijven en doorgaan met ontwikkelen. Want behalve wat we in de basis doen, vinden we ruimte voor vernieuwing heel belangrijk.”

Sociale robotica

Vernieuwing zit hem bijvoorbeeld in de inzet van sociale robotica. Volgens Antwan biedt dit enorme voordelen voor de bewoner, die profiteert van meer gepersonaliseerde zorg. Een robot kan bijvoorbeeld aangeven wanneer het tijd is om naar het toilet te gaan of om medicijnen te nemen. “Dit ontlast medewerkers, waardoor er extra ruimte ontstaat voor bijvoorbeeld een wandeling met een cliënt.” Antwan denkt dat sociale robotica ook kan helpen om de impact van de arbeidsmarktproblematiek te verminderen. “Maar pas op, een robot zal nooit een medewerker vervangen.”

Cliënt-ervaringsgerichtheid

Antwan legt uit dat er steeds meer wordt gewerkt vanuit de driehoek cliënt, medewerker en naaste. “De rol van informele zorg vanuit mantelzorgers en het netwerk van de cliënt daarin wordt steeds groter. Door ook de cliëntenraad en de ervaringsdeskundigen van BuroMEGA te betrekken, komt de cliënt steeds centraler te staan. Dat stelt ons in staat om beleid te ontwikkelen samen met alle betrokkenen.” Medewerkers worden geschoold om het werken in de driehoek verder uit te rollen en gaan het gesprek aan met naasten over wat zij kunnen en willen betekenen in de zorg voor hun familielid in Kempenhaeghe.

Binnen budget

De grootste uitdaging in 2023 was het betaalbaar houden van de zorg. Antwan: “Door het tekort aan medewerkers moesten we vaker terugvallen op zzp’ers. Dat heeft ook gevolgen voor de continuïteit. Verder hadden we te maken met meerkosten van cao, voeding en reizen. Door bewustwording en eigenaarschap te organiseren waar verantwoordelijkheid genomen kan worden, proberen we zoveel als mogelijk binnen budget te blijven. Zo werken we ook aan garantie van continuïteit en kwaliteit van de zorg in de toekomst.”

Kloostervelden compleet

Tien jaar na de start van de bouw in Sterksel zijn de geplande bouwprojecten in de bijzondere woonwijk Kloostervelden in 2023 afgerond. In maart werd het laatste grote werk, het appartementengebouw bij de kapel, opgeleverd. Achtentwintig nieuwe wijkbewoners hebben hier een fijne woonplek gevonden.

Later in het jaar, op 21 september, organiseerden CRA Vastgoed, de gemeente Heeze-Leende en Kempenhaeghe ter afsluiting van de werkzaamheden in Kloostervelden een inspiratiemiddag. Vertegenwoordigers van zorgorganisaties, woningcorporaties, gemeentes en ontwikkelaars maakten via vijf zogenoemde inspiratiepunten in de wijk kennis met de diverse aspecten van Kloostervelden.

Als eerste kregen de bezoekers meer uitleg over het ontstaan van de stedenbouwkundige visie. Bij het tweede punt leerden ze alles over het ontstaan van het groenplan en de betrokkenheid van wijkbewoners en zorgmedewerkers daarin. Als derde vertelde cliënt Gerard Vonk hoe Kloostervelden hem een fijne plek heeft gegeven om te wonen. ‘Nieuwe buren’ Joep en Mariet Kooij deelden op het vierde punt hun ervaring over het verschil tussen wonen in Kloostervelden en een ‘reguliere’ woonwijk. En tot slot sprak directeur Antwan van Ooijen van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg over de manier waarop de zorg is opgezet en hoe omgekeerde integratie bijdraagt aan een nieuwe manier van werken binnen de zorg.

Positieve impact De vraag die tijdens de inspiratiemiddag centraal stond, was: Wat heeft het proces van omgekeerde integratie in de praktijk concreet opgeleverd? Bestuursvoorzitter Anouk Vermeer en CRA Vastgoed-directeur Michiel Jongmans gingen daarbij in op de positieve impact op het welzijn van bewoners en de voordelen op het gebied van veiligheid en leefbaarheid voor cliënten. Op 30 september volgde het tweede deel van de afsluiting van het project. De laatste oplevering werd gevierd met een groot wijkfeest door en voor alle bewoners van Kloostervelden.

Trots ervaring delen We merken dat de omvorming van ons voormalig instellingsterrein Providentia tot de nu ‘gewone wijk’ Kloostervelden inspirerend blijft voor tal van partijen. We laten de wijk dan ook maar wat graag aan anderen zien en blijven de geleerde lessen delen.

Ben ik Tevreden?

Nieuw instrument voor cliëntervaringsonderzoek

Kempenhaeghe vindt het belangrijk om te weten hoe bewoners de zorg en dienstverlening ervaren. Hun ervaringen en behoeften worden regelmatig onderzocht in een cliëntervaringsonderzoek. De opgedane kennis wordt vervolgens gebruikt om de kwaliteit van de zorg nog verder te verbeteren. In 2023 werd een nieuw instrument gekozen, dat vanaf 2024 wordt ingezet: ‘Ben ik Tevreden?’ De ervaringsdeskundigen van BuroMEGA hadden een belangrijke stem in het selectieproces.

Elke zorgorganisatie in Nederland voert minstens eens per drie jaar een cliëntervaringsonderzoek uit bij alle cliënten aan wie zij langdurige zorg biedt. Volgens clustermanager Sharon Looijen sloot de eerder gebruikte onderzoeksvorm niet aan bij alle doelgroepen in Kempenhaeghe. “Die was minder geschikt voor de groep meervoudig complex gehandicapten en de uitkomsten ervan waren vooral gericht op teamniveau. Doordat we nu op de tevredenheid van individuele cliënten en hun netwerk inzoomen, krijgen we meer stuurinformatie en kunnen we echt maatwerk leveren.”

Randvoorwaarden

Na de keuze voor ‘Ben ik Tevreden?’ zijn in 2023 de randvoorwaarden ingericht. Speciaal voor Kempenhaeghe werd een module epilepsie ontwikkeld, documentatie werd ontwikkeld en de scholing van medewerkers ging van start. Het nieuwe onderzoek gaat uitgebreider in op hoe tevreden de cliënten zijn over bijvoorbeeld psychisch welzijn en lichamelijk welbevinden. Met de uitkomsten van het onderzoek kunnen snel persoonlijke doelen worden gesteld. Een cliënt die bijvoorbeeld meer zeggenschap wil hebben over zijn voeding, zou als doel kunnen stellen: over een half jaar beslis ik drie maal per week zelf wat ik eet.

‘Ben ik Tevreden?’ is ontwikkeld door Praktikon en bestaat uit vragenlijsten en observatielijsten. Het is de bedoeling dat eind 2024 alle cliënten voor de eerste keer zijn bevraagd. Het onderzoek komt jaarlijks terug, waarvan om het jaar in een verkorte vorm. Met regelmaat zullen de uitkomsten op cluster- en centrumniveau geanalyseerd worden en (waar nodig) zullen verbetervoorstellen worden gemaakt.

Woonzorgcentrum ontwikkelt eigen valpoli

Als iemand vaak valt, dan kan dat aanleiding zijn voor een interventie. Het is in zo’n geval belangrijk om de oorzaak goed in beeld te hebben. Bij cliënten met epilepsie is dat extra uitdagend. Met ervaringen vanuit een pilot niet-epilepsiegebonden vallen is in 2023 in het Centrum voor Epilepsiewoonzorg een ‘valpoli’ ingezet. Met deze valpoli hoopt het centrum meer zicht te krijgen op dit soort valincidenten en deze waar mogelijk te verminderen.

Volgens arts Verstandelijke Gehandicapten dr. Francesca Snoeijen kan vallen behalve door een epileptische aanval ook andere oorzaken hebben. “Misschien is er sprake van verminderd zicht of zorgt gewijzigde medicatie ervoor dat iemand vaker valt. Onze cliënten geven niet altijd uit zichzelf een reden aan. Door hun bewegingsvrijheid ziet de begeleiding ook niet altijd waarom of waardoor iemand valt.”

Eigen aanpak

Alle bestaande valpoli’s waren in eerste instantie gericht op het constateren van epilepsie als oorzaak van vallen. Het Centrum voor Epilepsiewoonzorg ontwikkelde een eigen aanpak die ook andere oorzaken in beeld brengt. Vanuit de valpoli ontvangt de zorg na evaluatie van de eerste signalen een screeningsformulier waarmee de zoektocht naar de oorzaak wordt gestart. Deze wordt besproken in een multidisciplinair overleg waarbij ook de regiebehandelaar van de cliënt betrokken is. Vanuit dat overleg volgt een terugkoppeling naar de woning van de cliënt met mogelijke oplossingen en wordt gemonitord of er verbeteringen zijn in niet-epilepsiegebonden valincidenten.

Klinische koffie

Iedere bewoner van Kempenhaeghe ontvangt de meest optimale zorg. Maar wat is dat precies? En wat is daarvoor nodig? Om goede zorg te kunnen verlenen moet je klinisch kunnen redeneren. En juist de uitwisseling van informatie tussen de artsen en verpleegkundig specialisten van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg en de zorgverleners in de dagelijkse praktijk kon beter. Persoonlijk begeleiders, woonbegeleiders, medewerkers van het Gezondheidscentrum en apothekers worden daarom sinds 2023 periodiek uitgenodigd voor ‘klinische koffies’: bijeenkomsten waar het verbeteren van klinisch redeneren centraal staat. Doel van deze bijeenkomsten: verhoging van de kwaliteit van leven van onze cliënten.

Klinisch redeneren vraagt om kennis van klinische onderwerpen die spelen bij cliënten. Met die kennis kunnen begeleiders beter leren begrijpen waarom afwegingen worden gemaakt in de behandeling van een bewoner. Ook kunnen zij met die kennis de juiste input geven voor een consult. Initiatiefnemers Paul van Meijl, verpleegkundig specialist, en Inge Smits, lecturer practitioner, willen zo de zorg nog verder verbeteren. “Dat doen we door bij overdrachten nadrukkelijk aandacht te hebben voor het spreken van ‘dezelfde taal’ en kennis over bepaalde thema’s te delen.”

Praktijkervaringen

Tijdens een ‘klinische koffie’ wordt in 45 minuten een klinisch onderwerp besproken dat past bij de cliëntenpopulatie van een van de afdelingen van het Centrum voor Epilepsiewoonzorg. Interne experts zoals verpleegkundig specialisten gaan vanuit praktijkervaringen in gesprek met collega’s om laagdrempelig kennis over te dragen. In 2023 werd bijvoorbeeld gesproken over slikproblemen, mondzorg, diabetes, nachtelijke bewaking en huidproblemen.

Goede zorg en veilige vrijheid

De Wet Zorg en dwang (Wzd) is er in het belang van de cliënten. Onvrijwillige zorg, waar de cliënt of diens vertegenwoordiger niet mee instemt, mag in principe niet worden toegepast. Als het niet anders kan, is het belangrijk dat de onvrijwillige zorg zo kort mogelijk duurt, zo licht mogelijk is en alleen gegeven wordt als het echt nodig is. Goede zorg en veilige vrijheid voor iedereen, daar draait het om.

In 2023 heeft de commissie Wzd binnen Kempenhaeghe definitief vorm gekregen. De commissie is multidisciplinair samengesteld met vertegenwoordigers vanuit care en cure: gedragsdeskundigen, Wzd-experts en -functionarissen en een proceseigenaar HiX zijn betrokken. Een geestelijk verzorger bewaakt de ethische component van de Wzd. Naast deelname aan de commissie toetsen de leden de Wzd-plannen. Ze kijken of onvrijwillige zorg terecht is en of de maatregelen niet te zwaar zijn. Pas na hun akkoord kunnen zorgverleners onvrijwillige zorg aan een cliënt geven.

Onafhankelijk

Ivonne Berkers is als onafhankelijk cliëntvertrouwenspersoon Wzd aan Kempenhaeghe verbonden. Zij ondersteunt en verstrekt informatie bij vragen en klachten rondom onvrijwillige zorg. In 2023 bezocht zij twintig locaties van Kempenhaeghe om een goed beeld te krijgen van de doelgroep en de verscheidenheid aan bewoners. Net als in 2022 zijn de artsen Verstandelijk Gehandicapten ook in 2023 betrokken bij inzet van onvrijwillige zorg. Hun actieve betrokkenheid heeft geleid tot (gehele) afbouw van psychofarmaca off-label.